Σταυράκιος

I

Βυζαντινός αυτοκράτορας (811), γιος του Νικηφόρου A’ (803-812) και συμβασιλέας εκείνου (804-811). Ανέβηκε στο βασιλικό θρόνο στις 25 Ιουλίου 811, μετά τη δολοφονία του πατέρα του από τον Κρούμο. Η βασιλεία του ήταν πολύ σύντομη, γιατί τρεις μήνες αργότερα ανατράπηκε από το Μιχαήλ A’ Ραγκαβέ, σύζυγο της αδελφής του. Μετά την καθαίρεση του ο Σ. αποσύρθηκε στη μονή της Αγίας Τριάδας και φόρεσε το μοναχικό ένδυμα, αλλά λίγους μήνες αργότερα τέλειωσε εκεί τη ζωή του (812).

II

Βυζαντινός αξιωματούχος στα χρόνια της αυτοκράτειρας Ειρήνης της Αθηναίας (780-802). Αναγορεύτηκε πρωθυπουργός, υπουργός των Εξωτερικών, των Εσωτερικών και της Συγκοινωνίας, και, παράλληλα, επικεφαλής της ανώτατης διοίκησης του στρατού. Η Ειρήνη, περνούσε τότε την κρισιμότερη περίοδο των μεταρρυθμίσεων και ο Σ., έξυπνος και δραστήριος όπως ήταν, ανάλαβε να εφαρμόσει την πολιτική της εναντίον των μεταρρυθμίσεων, τις οποίες είχε εισάγει ο Λέων Γ’ ο Ίσαυρος. Ο Σ. καταδίωξε συστηματικά τους μεταρρυθμιστές και κυρίως όσους βρίσκονταν στο στρατό και στην Εκκλησία, προκαλώντας έτσι αναστάτωση και παράλυση στη διοίκηση της αυτοκρατορίας. Το 783, ο Σ. ανάλαβε εκστρατεία εναντίον των Σκλαβηνών, που είχαν επιτεθεί σε πόλεις της Μακεδονίας, της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου και τους υπόταξε. Η επιτυχία του αυτή εδραίωσε ακόμα περισσότερο τη θέση του στο Βυζάντιο και μπόρεσε έτσι να εφαρμόσει ευκολότερα την αντιμεταρρυθμιστική πολιτική της Ειρήνης. Οι μεταρρυθμιστές όμως καραδοκούσαν την κατάλληλη ευκαιρία για να απαλλάξουν το νόμιμο αυτοκράτορα από τα δεσμά της Ειρήνης και του Σ. Συγκεντρώθηκαν στην Αρτώα τον Οκτώβρη του 791, αποκήρυξαν την Ειρήνη και ανακήρυξαν ως μόνο αυτοκράτορα τον Κωνσταντίνο. Παίρνοντας θάρρος ο νεαρός αυτοκράτορας, μπήκε στην Κωνσταντινούπολη και, αφού καθαίρεσε το Σ. από το αξίωμα του λογοθέτη, τον εξόρισε στον Πόντο. Αλλά και την Ειρήνη την παραμέρισε, διατάζοντας την απομόνωση της στα ανάκτορα του Ελευθερίου, κοντά στο λιμάνι. Ο Κωνσταντίνος όμως κάμφθηκε τελικά από τις παρακλήσεις της μητέρας του, την ανακάλεσε και την αναγόρευσε συναυτοκράτειρα. Μετά από λίγο καιρό, ανακάλεσε και το Σ. από την εξορία. Όλα αυτά, καθώς και μερικές ατυχείς εκστρατείες του, κλόνισαν τελικά τις ελπίδες των μεταρρυθμιστών, οι οποίοι αποφάσισαν να ανεβάσουν στο θρόνο το θείο του Νικηφόρο. Ο Σ. όμως ανακάλυψε έγκαιρα τη συνωμοσία και τιμώρησε σκληρά τους πρωτεργάτες της. Από τότε, ο πονηρός Σ. σύνδεσε φαινομενικά την τύχη του με το θρόνο του Κωνσταντίνου, ενώ κρυφά επεδίωκε την καταστροφή του, έχοντας μάλιστα σε αυτό σύμφωνη και την Ειρήνη. Ένας όμως αξιωματούχος και έμπιστος της Ειρήνης, ο Αέτιος, που φθονούσε το Σ., αποφάσισε να τον εξοντώσει. Τον συκοφάντησε λοιπόν ως σφετεριστή του θρόνου, γεγονός που οδήγησε στην καθαίρεση και φυλάκιση του. Μετά μερικούς μήνες πέθανε.